San i jego ciekawostki cz.2

San i jego ciekawostki

Kontynuujemy serie wpisów o najważniejszej rzece regionu czyli rzece San, która wciąż dla wielu osób pozostaje nieodkryta do końca. W tych postach staramy się Wam pomóc poznać ją nieco bliżej. 

 

  1. Nazwa – pochodzenie nazwy „San” nie jest pewne. Jest ona stara indoeuropejska, ale nie słowiańska. Wywodzi się ją z praindoeuropejskiej podstawy –san-, -se-, oznaczającej „wodę szybko płynącą”. W języku polskim w użyciu była (i jest) nazwa „San”, natomiast w języku ruskim (obecnie ukraińskim) nazwa „Sian”, stąd np. mamy nazwy „Sianki” czy „Stuposiany”. 
  2. Źródło – znajduje się w pobliżu granicy polsko-ukraińskiej, ale nie jest to źródło Studnik, czyli miejsce przy słupku granicznym nr 224, do której można dotrzeć od polskiej strony znakowaną ścieżką „W dolinie górnego Sanu”. Główne źródło Sanu zlokalizowane jest po stronie ukraińskiej w lesie Rubań, niedaleko słupka granicznego nr 223. 
  3. Długość – jeszcze w XIX w. np. podawano, że San ma 399 km długości. Kilkanaście lat temu obliczenia wskazywały na długość 443,4 km, ale najczęściej podawano długość 444 km, bo była łatwa do zapamiętania – trzy czwórki. Ostatnie dokładne pomiary podają długość 457,76 km.
  4. Granica niemiecko-radziecka – w swej historii San kilkakrotnie (także w Bieszczadach) był rzeką graniczną między państwami. Pierwszy taki przypadek miał miejsce podczas II wojny światowej, kiedy od 28 września 1939 r. do 22 czerwca 1941 r. granica niemiecko-radziecka biegła Sanem od jego źródeł aż w okolice miasta Jarosław, gdzie odbijała od rzeki w kierunku północno-wschodnim. Na prawym brzegu Sanu zachowały się pozostałości radzieckich umocnień tzw. linii Mołotowa z tego okresu. Na lewym brzegu Sanu gdzieniegdzie można odnaleźć pozostałości niemieckich strażnic granicznych, np. w Tworylnem i w Studennem.
  5. Granica polsko-radziecka – kolejny raz San w Bieszczadach stał się rzeką graniczną na mocy umowy polsko-radzieckiej zawartej 16 sierpnia 1945 r. w Moskwie. Umowa ta weszła w życie 29 stycznia 1946 r. Na jej mocy granica biegła od źródła Sanu, ale nie od głównego w lesie Rubań, a od tego określanego obecnie Studnik. Zapewne Stalinowi poprzez narzucenie takiego przebiegu granicy przy źródłach Sanu zależało na odsunięciu jej od linii kolejowej Lwów-Użgorod. Dalej granica biegła Sanem aż w okolice miejscowości Solina (obecnie teren pod wodą Jeziora Solińskiego) i tutaj odbijała od Sanu w kierunku szczytu Jawor (741 m n.p.m.).
  6. Korekta granicy w 1951 r. – umową polsko-radziecką z 15 lutego 1951 r. nastąpiła korekta granicy polsko-radzieckiej, która jak wyżej wspomniano nadal biegła od źródła Sanu zwanego obecnie Studnik do zakola Sanu niedaleko Smolnika, gdzie San opuszczał ją (co było zmianą!) wpływając w całości na terytorium Polski. Rzeka stanowiła tutaj granicę na odcinku 54 km. Po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości w 1991 r. taki sam przebieg na Sanie ma obecna granica polsko-ukraińska, a rzeka przestaje być graniczna przy słupku granicznym nr 351.

 

oprac. Mateusz Podkul

Szukasz innych ciekawostek dotyczących regionu? Chcesz poznać naszą ofertę?

Zapraszamy na nasz fanpage